Ποιος είναι ποιος στη διεθνή και ευρωπαϊκή διατροφή και ασφάλεια τροφίμων;
Στην Ευρώπη και σε όλη την υφήλιο, αρκετοί επίσημοι οργανισμοί έχουν δικαιοδοσίες που περιλαμβάνουν τη διατροφή και την ασφάλεια τροφίμων. Αυτοί οι οργανισμοί δημοσιεύουν έγγραφα πολιτικής, αναπτύσσουν στρατηγικές, ελέγχουν την πρόσληψη τροφής και την υγεία, και, σε ορισμένες περιπτώσεις, θέτουν σε εφαρμογή κανονισμούς. Μέσω των δράσεών τους έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν τη διαθεσιμότητα των τροφίμων, καθώς και τις διατροφικές επιλογές των ατόμων.
Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization - WHO)
Αυτός ο παγκόσμιος οργανισμός, ο οποίος εδρεύει στη Γενεύη, είναι υπεύθυνος για τον συντονισμό της υγείας εντός του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών. Το εύρος της δικαιοδοσίας του είναι εκτενές και καλύπτει χρόνιες και μεταδοτικές ασθένειες, την ψυχική υγεία, τη διατροφή, την ασφάλεια τροφίμων, τα ατυχήματα, βιολογικούς κινδύνους, τα οικονομικά της υγείας και την προληπτική υγεία. Ο εκτενέστατος ρόλος του WHO είναι να λειτουργεί ηγετικά σε παγκόσμια θέματα (όπως ο ιός της γρίπης, H1N1), να χρηματοδοτεί την έρευνα, να καθορίζει τα κριτήρια, να δημιουργεί πολιτικές που βασίζονται σε αποδείξεις, να παρακολουθεί τις τάσεις στην υγεία, καθώς και να παρέχει τεχνική υποστήριξη σε μεμονωμένα έθνη. Η έδρα του WHO στην Γενεύη συντονίζει επίσης έξι περιφερειακά γραφεία, καλύπτοντας τις κύριες περιοχές της υφηλίου. Η Ευρωπαϊκή έδρα του WHO βρίσκεται στην Κοπεγχάγη της Δανίας, από όπου εποπτεύει τις ανάγκες δημόσιας υγείας σε περισσότερες από 50 διαφορετικές χώρες.
Καθώς ο WHO είναι ένας παγκόσμιος οργανισμός, οι πολιτικές του λαμβάνουν υπόψη τόσο τις ανάγκες των φτωχών και αναπτυσσόμενων εθνών, όσο και των ανεπτυγμένων δυτικών εθνών. Οι δραστηριότητες του WHO στον τομέα της ασφάλειας τροφίμων, της δίαιτας και της διατροφής υπάγονται σε δύο τμήματα: 1)Διατροφής και Υγείας και 2) Ασφάλειας Tροφίμων και Μεταδοτικών Aσθενειών από τα ζώα.
Το τμήμα Διατροφής και Υγείας έχει τέσσερεις τομείς εργασίας:
- Αξιολόγηση ανάπτυξης και παρακολούθηση: Ο WHO αναπτύσσει καμπύλες ανάπτυξης αναφοράς για βρέφη και παιδιά και εφήβους έως 19 ετών, οι οποίες χρησιμοποιούνται εκτενώς από τους επαγγελματίες υγείας.
- Εστιασμένες ανά χώρα πολιτικές διατροφής και προγράμματα: Ο WHO παρέχει στρατηγικές και καθοδήγηση με σκοπό να βοηθήσει μεμονωμένες χώρες να αναπτύξουν αποδοτικές πολιτικές όσον αφορά τα τρόφιμα και τη διατροφή. Τα θέματα αφορούν τη βρεφική και μητρική διατροφή, την παχυσαρκία, τους γηραιότερους, διατροφικές συστάσεις, ασφάλεια τροφίμων και τον ιό του AIDS, HIV. Βασική έκδοση του WHO αποτελεί η Παγκόσμια Στρατηγική για τη Δίαιτα, τη Φυσική Δραστηριότητα και την Υγεία.
- Μείωση του υποσιτισμού σε μικροθρεπτικά συστατικά: ο WHO διερευνά τις προσλήψεις βιταμινών και μετάλλων σε ποικίλους πληθυσμούς και εκδίδει συστάσεις με σκοπό τη διασφάλιση των προσλήψεων, ιδιαίτερα της βιταμίνης Α, του ιωδίου και του σιδήρου.
- Διατροφή κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης και σε περιόδους κρίσεων: ο WHO παρέχει τεχνική υποστήριξη και εποπτεία κατά τη διάρκεια καταστάσεων έκτακτης ανάγκης (π.χ. πόλεμος, λιμός, πλημμύρα), έτσι ώστε να επιτευχθεί η πρόληψη του υποσιτισμού και να αυξηθεί η ασφάλεια των τροφίμων.
Ο WHO εργάζεται, επίσης, εντατικά με τη Διαρκή Νομοθετική Επιτροπή σε θέματα διατροφής των Ηνωμένων Εθνών. Η Διαρκή Νομοθετική Επιτροπή έχει την υποχρέωση να αυξήσει την ενημέρωση σε ό,τι αφορά τον υποσιτισμό, να κινητοποιεί τη δέσμευση για επίλυση προβλημάτων σε παγκόσμιο, τοπικό και εθνικό επίπεδο, και να προωθεί διεθνείς πολιτικές, με σκοπό τη βελτίωση της ασφάλειας τροφίμων.
Το παράρτημα Ασφάλειας Τροφίμων και Μεταδοτικών Aσθενειών από τα ζώα έχει την ευθύνη για την ασφάλεια τροφίμων κατά μήκος του συνόλου της τροφικής αλυσίδας. Στόχος του είναι η δημιουργία πολιτικών και η εφαρμογή δράσεων με σκοπό τη διαφύλαξη της υγείας, με ιδιαίτερο σημείο εστίασης τη μείωση των ασθενειών που προέρχονται από τα τρόφιμα, σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα θέματα ενασχόλησης του παραρτήματος συμπεριλαμβάνουν το ακρυλαμίδιο στα μαγειρεμένα φαγητά, τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCBs) και τις διοξίνες στον σολομό, καθώς και τη βιο-παρακολούθηση επίμονων οργανικών μολυσματικών ουσιών. Μία σημαντική υπερ-εθνική πρωτοβουλία ήταν το «5 Keys to Safer Food», το οποίο παρέχει εκπαίδευση και πηγές πληροφοριών, που μπορούν να υιοθετηθούν τοπικά, ώστε να ενισχύσουν τη σωστή υγιεινή τροφίμων. Η ασφάλεια τροφίμων καλύπτεται επίσης από το Διεθνές Δίκτυο Αρχών Ασφάλειας Τροφίμων, το οποίο αποτελεί διεθνές δίκτυο 177 εθνικών αρχών ασφάλειας τροφίμων.
Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (Food and Agriculture Organization – FAO)
O FAO, ο οποίος εδρεύει στην Ρώμη, αποτελεί έναν ακόμα σημαντικό οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών. Καθήκον του FAO είναι η βελτίωση του επιπέδου διατροφής, της γεωργικής παραγωγικής ικανότητας και της ζωής των αγροτικών πληθυσμών, καθώς και η συνεισφορά του στην ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας. Δρα επίσης και ως ένα μέρος διακίνησης ιδεών, όπου διαφορετικές χώρες μπορούν να συναντηθούν, να συζητήσουν θέματα διεθνούς πολιτικής και να διαπραγματευτούν συμφωνίες.
Ο FAO διαθέτει οκτώ παραρτήματα. Η ασφάλεια τροφίμων και διατροφή ανήκει στο Τμήμα Γεωργίας και Προστασίας του Καταναλωτή. Αν και ο FAO καλύπτει ευρεία ποικιλία θεμάτων που σχετίζονται με τα τρόφιμα (π.χ. σύσταση τροφίμων, πρόσθετα, διατροφική εκπαίδευση, ανάλυση κινδύνου και διασφάλιση ποιότητας), το κύριο μέλημα του οργανισμού είναι η παροχή βοήθειας σε χώρες όπου η αβεβαιότητα εύρεσης τροφής αποτελεί καθημερινότητα. Συνεπώς, η δουλειά του FAO αλληλεπικαλύπτεται με αυτήν του WHO, όσον αφορά στην αναγνώριση του κινδύνου υποσιτισμού και στη δημιουργία τοπικών πολιτικών με στόχο τη βελτίωση της ασφάλειας τροφίμων. Ωστόσο, ο FAO έχει ιδιαίτερη εξειδίκευση στον τομέα της παραγωγής τροφίμων, στον έλεγχο των ασθενειών των φυτών και στο εμπόριο.
Ο FAO διευκολύνει τη λειτουργία αρκετών διαδικτυακών πυλών, όπου είναι διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με τα τρόφιμα, από διαφορετικές χώρες. Η βάση δεδομένων FAOLEX συγκεντρώνει εθνικούς νόμους και κανονισμούς σχετικά με τα τρόφιμα, τη γεωργία και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το Παγκόσμιο Φόρουμ Ασφάλειας Τροφίμων και Διατροφής διευκολύνει τη διακίνηση της γνώσης ανάμεσα σε 300 επαγγελματίες τροφίμων και διατροφής από πέντε ηπείρους. Με τη σειρά της, η διεθνής πύλη Ασφάλειας Τροφίμων, Ζωικής και Φυτικής Υγείας βοηθά το εμπόριο και την ασφάλεια τροφίμων, παρέχοντας ένα σημείο εισόδου σε επίσημα διεθνή και εθνικά πρότυπα και νομοθεσίες. Οι στατιστικές βάσεις δεδομένων του FAO αποτελούν μια πολύτιμη πηγή πληροφοριών, η οποία έχει χρησιμοποιηθεί εκτενώς, όταν οι τάσεις στην πρόσληψη τροφής συγκρίνονται σε σχέση με τον χρόνο και ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες.
Άλλες δραστηριότητες του FAO περιλαμβάνουν την έκδοση πινάκων σύστασης τροφίμων (π.χ. για ασιατικά και αφρικάνικα τρόφιμα) και τη συνεργασία με τον WHO όσον αφορά στην έκδοση επιστημονικών συμβουλών για τα τρόφιμα και τη διατροφή (π.χ. απαιτήσεις ενέργειας και μικροθρεπτικά συστατικά). Τέλος, ο FAO αποτελεί την έδρα της Επιτροπής του Κώδικα Τροφίμων (Codex Alimentarius Commission).1
Η Μεικτή Ειδική Επιτροπή των FAO/WHO για τα Πρόσθετα των Τροφίμων (JECFA) είναι μία διεθνής επιστημονική επιτροπή εμπειρογνωμόνων, την οποία διαχειρίζονται από κοινού οι δύο οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών. Η επιτροπή πραγματοποιεί συναντήσεις δύο φορές τον χρόνο από το 1956, αρχικά με σκοπό την αξιολόγηση της ασφάλειας των πρόσθετων των τροφίμων. Σήμερα έχει αναλάβει επιπλέον το καθήκον της αξιολόγησης των τροφίμων, ως προς την παρουσία μολυσματικών ουσιών, φυσικά απαντώμενων τοξικών και υπολειμμάτων κτηνιατρικών φαρμάκων.
Ευρωπαϊκοί Οργανισμοί
Όπως και σε αρκετά κράτη – μέλη της ΕΕ, η αξιολόγηση και η διαχείριση κινδύνου αναφορικά με την προμήθεια τροφίμων έχει ανατεθεί σε διαφορετικούς οργανισμούς. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (European Food Safety Authority - EFSA) είναι υπεύθυνη για την αξιολόγηση κινδύνου, ενώ παράλληλα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (European Commission - EC) είναι υπεύθυνη για την εφαρμογή των δράσεων που προκύπτουν από επιστημονική καθοδήγηση, π.χ. πολιτική, έρευνα και ρύθμιση σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη – μέλη της ΕΕ. Και οι δύο οργανισμοί περιγράφονται αναλυτικότερα στις επόμενες ενότητες.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Γνωστή ως Κομισιόν)
Εντός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα θέματα διατροφής και ασφάλειας τροφίμων καταμερίζονται μεταξύ τριών διευθυντηρίων: Αγροτικής & Περιφερειακής Ανάπτυξης, Υγείας & Καταναλωτών, και Περιβάλλοντος, με αλληλοεπικάλυψη δικαιοδοσιών. Υποστηρικτικό όλων αυτών των εργασιών είναι ένα σημαντικό ερευνητικό πρόγραμμα, το οποίο συντονίζεται από ποικιλία πλαισίων εργασίας της Γενικής Διεύθυνσης Έρευνας.
Εντός της Γενικής Διεύθυνσης Αγροτικής & Περιφερειακής Ανάπτυξης, τα θέματα περιλαμβάνουν την ασφάλεια τροφίμων, την προμήθεια τροφίμων και την υγεία φυτών/ζώων. Οι εργασίες που αναλαμβάνει περιλαμβάνουν πρωτοβουλίες παροχής γαλακτοκομικών προϊόντων και φρούτων/λαχανικών σε συγκεκριμένα σχολεία, οργανωμένα εκπαιδευτικά και ενημερωτικά σχέδια, καθώς και προγράμματα διανομής τροφής σε μη προνομιούχες κοινωνίες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι η κύρια πηγή κανονισμών τροφίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ τα κράτη – μέλη της ΕΕ είναι κυρίως υπεύθυνα για την εφαρμογή των κανονισμών, παρά για τη δημιουργία νόμων. Τα θέματα περιλαμβάνουν την προέλευση των τροφίμων, την αυθεντικότητα, την προσθήκη θρεπτικών συστατικών, τους διατροφικούς ισχυρισμούς, τους ισχυρισμούς υγείας, τα πρόσθετα και τα επιτρεπόμενα συστατικά. Επικεφαλής διεύθυνση στο κομμάτι αυτό είναι η Γενική Διεύθυνση Υγείας & Καταναλωτών, οι δραστηριότητες της οποίας περιλαμβάνουν την επισήμανση τροφίμων, κανονισμούς, τη δημόσια υγεία και την ασφάλεια της τροφικής αλυσίδας (συμπεριλαμβανομένης της υγείας των ζώων και της τροφής τους, καθώς και της ασφάλειας τροφίμων).
Η Γενική Διεύθυνση Υγείας & Καταναλωτών προάγει, επίσης, πολιτικές με σκοπό τη βοήθεια των κρατών – μελών να χειριστούν καταστάσεις που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής, όπως η παχυσαρκία, η καρδιοαγγειακή νόσος και ο καρκίνος. Βασικό παράδειγμα των εργασιών της διεύθυνσης αποτελεί η Πλατφόρμα Δράσης για τη Διατροφή, τη Φυσική Άσκηση και την Υγεία, η οποία συντονίζει την υπερ-εθνική δράση για την αναδιαμόρφωση των διατροφικών προϊόντων, τη μείωση της διαφήμισης των λιγότερο υγιεινών τροφίμων, τη βελτίωση της επισήμανσης τροφίμων, την προαγωγή της φυσικής δραστηριότητας και την επιμόρφωση πληθυσμών υψηλού κινδύνου. Στα μέλη της διεύθυνσης περιλαμβάνεται μια μεγάλη ποικιλία ευρωπαϊκών συμμετόχων, από εταιρείες τροφίμων έως και οργανισμούς καταναλωτών.
Κύριος συνέταιρος της Πλατφόρμας είναι η Ομάδα Υψηλού Επιπέδου για τη Διατροφή και τη Φυσική Δραστηριότητα, η οποία αποτελείται από εκπροσώπους και από τα 27 κράτη – μέλη της ΕΕ, και από τέσσερεις επιπλέον χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ελεύθερου Εμπορίου (EFTA). Από το 2007, η ομάδα διευκόλυνε την ανταλλαγή ιδεών πολιτικής και πρακτικών σχετικά με τη διατροφή, την αναδιαμόρφωση των διατροφικών προϊόντων και την προαγωγή ενός πιο ενεργητικού τρόπου ζωής, μέσα στο ήδη κατασκευασμένο περιβάλλον. Πρόσφατο αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής ήταν η δημιουργία μιας ευρωπαϊκής εκστρατείας για τη μείωση της πρόσληψης αλατιού, ο απολογισμός της οποίας έχει καθοριστεί για το 2010.
Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA)
Η EFSA ιδρύθηκε το 2001 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως μία ανεξάρτητη αρχή, σε απάντηση μιας σειράς διατροφικών φόβων, έτσι ώστε να εξασφαλίσει υψηλό επίπεδο προστασίας του καταναλωτή και να βοηθήσει την αύξηση της εμπιστοσύνης στην προμήθεια τροφίμων εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η δικαιοδοσία του οργανισμού καλύπτει τους τομείς της ασφάλειας της ανθρώπινης τροφής, αλλά και της τροφής των ζώων, της διατροφής, της υγείας και ευημερίας των ζώων, καθώς και της προστασίας των φυτών και της υγείας τους.
Η EFSA συμπληρώνει τον ρυθμιστικό ρόλο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τον ρόλο πολιτικής των κρατών – μελών, παρέχοντας ανεξάρτητη ανάλυση κινδύνου και ενημέρωση σε θέματα ασφάλειας τροφίμων και διατροφής. Οι εργασίες της EFSA πραγματοποιούνται μετά από αίτηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ή ενός κράτους – μέλους, αλλά μπορούν να ξεκινήσουν και με πρωτοβουλία της ίδιας της Αρχής. Όλες οι πληροφορίες που προκύπτουν από τις εργασίες της Αρχής είναι διαθέσιμες για το κοινό.
Η EFSA διαθέτει 10 Επιστημονικές Ομάδες και μία ηγετική αυτών Επιστημονική Επιτροπή, η οποία αποτελείται από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, κυρίως από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι ομάδες καλύπτουν θέματα, όπως η υγεία των ζώων, τα πρόσθετα των τροφίμων, η τοξικολογία, οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί, η υγεία των φυτών, η διατροφή και οι αλλεργίες. Τα μέλη των ομάδων υποστηρίζονται από το προσωπικό της EFSA, το οποίο είναι υπεύθυνο για την παροχή πληροφοριών αναφορικά με τις προσλήψεις, τις μεθόδους και την έκθεση σε συγκεκριμένες ουσίες, έτσι ώστε να συνεισφέρει στις μελέτες. Ορισμένα παραδείγματα θεμάτων που καλύπτονται από τις ομάδες περιλαμβάνουν την καλή διαβίωση των ψαριών ιχθυοτροφείου, την αξιολόγηση της ασφάλειας των ψαριών ιχθυοτροφείου και ανοικτής θάλασσας, θέματα ασφάλειας όσον αφορά την προσθήκη λυκοπενίου, ταυρίνης και ασπαρτάμης στα τρόφιμα, δημιουργία προφίλ θρεπτικών συστατικών για τρόφιμα που συνοδεύονται από διατροφικούς ισχυρισμούς και ισχυρισμούς υγείας, ανασκοπήσεις των ανώτατων ανεκτών επιπέδων προσλήψεων και συμβουλών αναφορικά με επιβλαβή παράσιτα των εσπεριδοειδών.
Μια βασική επέκταση στη διατροφή αποτελεί ο κανονισμός για τους ισχυρισμούς για τη Διατροφή και την Υγεία, ο οποίος συνδέεται με την Ομάδα της EFSA για τα Διαιτητικά Προϊόντα, τη Διατροφή και τις Αλλεργίες. Αυτή η ομάδα έχει αναλάβει το καθήκον να μελετήσει περισσότερους από 4.000 ισχυρισμούς υγείας και να αποφανθεί εάν αυτοί επιβεβαιώνονται επιστημονικά. Αφού ολοκληρωθεί το έργο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα είναι σε θέση να συντάξει λίστα επιτρεπόμενων ισχυρισμών υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίοι θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τη βιομηχανία τροφίμων με σκοπό να γνωστοποιήσει τα οφέλη στους καταναλωτές.
Όσον αφορά το θέμα της ασφάλειας, κύρια επέκταση αποτελεί η επαναξιολόγηση της αγωγής πρόληψης της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας στα βοοειδή, η οποία έχει άμεσες συνέπειες για τη βιομηχανία κρεάτων. Η Ομάδα Βιολογικών Κινδύνων έχει εμπλακεί στην αποτίμηση του πιθανού κινδύνου στην ανθρώπινη υγεία, ως αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών πρακτικής.
Περισσότερες πληροφορίες
World Health Organization: www.who.int/en
Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA):http://www.who.int/ipcs/food/jecfa/en/
Global Strategy on Diet, Physical Activity and Health report:www.who.int/dietphysicalactivity/strategy/eb11344/en/index.html
WHO Briefing note on ‘5 Keys to Safer Food’:www.who.int/foodsafety/consumer/Briefing_keys.pdf
Food and Agriculture Organization of the United Nations: www.fao.org
European Commission: http://ec.europa.eu/policies/index_en.htm
European Food Safety Authority: www.efsa.europa.eu
ΑΠΟ EUFIC
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου