Οι περισσότεροι άνθρωποι στις σύγχρονες κοινωνίες διακατέχονται από άγχος για το πώς θα ανταπεξέλθουν στις ολοένα και αυξανόμενες απαιτήσεις του σημερινού τρόπου ζωής. Το άγχος δεν κοιτάζει ηλικία : μπορεί να προσβάλλει μικρούς και μεγάλους σε διαφορετικό, βέβαια, βαθμό και διάρκεια. Φυσικά, το να μην έχει κάποιος καθόλου άγχος είναι σχετικά σπάνιο, αλλά και μη επιθυμητό, μιας και κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανία και απάθεια για τη ζωή. Πολλά, όμως, άτομα έρχονται αντιμέτωπα, ίσως και καθημερινά, με καταστάσεις που τους προκαλούν υπερβολικό άγχος. Το άγχος αυτό έχει συνδεθεί με το 50-70% περίπου του συνόλου των ασθενειών και, κυρίως, με καρδιοπάθειες και υπέρταση.
Το άγχος και οι καρδιοπάθειες
Το άγχος, το οποίο μπορούμε να το διακρίνουμε σε χρόνιο και οξύ, φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων με διαφορετικούς τρόπους.
Έτσι, η έκθεση ενός ατόμου σε χρόνιο άγχος μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα αυτό να αναπτύξει ή να πεθάνει από καρδιαγγειακό νόσημα γρηγορότερα από ένα άτομο που έχει υποστεί λιγότερο άγχος. Μπορεί, επίσης, να επιδεινώσει τη νόσο - ακόμα κι αν αυτή προκλήθηκε από άλλη αιτία - ή να καθυστερήσει την ανάρρωση από αυτήν. Το χρόνιο άγχος μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιοπάθειες είτε μέσω συγκεκριμένων αντιδράσεων-αλλαγών του οργανισμού (π.χ. αύξηση της πίεσης, των λιπιδίων, του σακχάρου, διαφόρων ορμονών, κ.λ.π.) είτε μέσω αλλαγών στη συμπεριφορά (π.χ. κάπνισμα, υπερφαγία, μείωση φυσικής δραστηριότητας, διαταραχές ύπνου, κ.λ.π.), είτε μέσω αλληλεπιδράσεων μεταξύ των παραπάνω παραγόντων. Ενώ, λοιπόν, το χρόνιο άγχος μπορεί να επιταχύνει τη διαδικασία της αθηροσκλήρωσης - κάτι που θα οδηγήσει, όπως είπαμε, στην εμφάνιση ενός καρδιακού επεισοδίου χρονικά νωρίτερα, το οξύ άγχος μπορεί να προκαλέσει ένα αιφνίδιο επεισόδιο σε ένα άτομο στο οποίο έχει ήδη παρουσιάσει αθηροσκλήρωση.
Προσωπικότητα και καρδιοπάθειες
Το άγχος, όπως φαίνεται, κανείς δε μπορεί να το αποφύγει, άλλα μπορεί να το αντιμετωπίσει. Μάλιστα, κάποιοι τα καταφέρνουν καλύτερα από άλλους, αξιολογώντας και αντιδρώντας σ’ αυτό με πιο θετικό και αισιόδοξο τρόπο, ανάλογα με την προσωπικότητά τους. Αξίζει να τονίσουμε πως έχει ανατραπεί η παλιά άποψη που υποστήριζε ότι τα άτομα με προσωπικότητα τύπου Α (δηλαδή άτομα φιλόδοξα, τελειομανή, επιθετικά) ήταν πιο επιρρεπή στο να αναπτύξουν καρδιοπάθειες, μιας και αυτά φαίνεται να είναι πιο ανθεκτικά και αντιδρούν πιο αποτελεσματικά σε καταστάσεις άγχους. Οι επιστήμονες εστιάζονται τώρα σε δύο άλλα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, το θυμό και την εχθρικότητα, τα οποία - ιδίως όταν δεν εκφράζονται - θεωρούνται πιο επικίνδυνα για την υγεία της καρδιάς.
Αντιμετώπιση άγχους - Ο ρόλος της φυσικής δραστηριότητας
Το άγχος, καθώς εμπλέκεται στην καθημερινή μας ζωή, είναι αναγκαίο να μάθουμε να το ελέγχουμε και να το αντιμετωπίζουμε. Τα άμεσα οφέλη της φυσικής δραστηριότητας σε σχέση με την υγεία της καρδιάς έχουν γίνει γνωστά και έχουν τεκμηριωθεί εδώ και πολλά χρόνια. Υπάρχει, όμως, σχέση μεταξύ της φυσικής δραστηριότητας και της καταπολέμησης του άγχους που, όπως είδαμε παραπάνω, είναι τελικά ένας σημαντικός παράγοντας εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων;
Τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι η τακτική φυσική δραστηριότητα και άσκηση μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος ανακούφισης από το άγχος της καθημερινής μας ζωής, αφού μπορεί να ελαχιστοποιήσει αποτελεσματικά τις συναισθηματικές και σωματικές επιπτώσεις του άγχους. Οι μελέτες δείχνουν ότι η άσκηση μειώνει την ένταση της αντίδρασης του άγχους και επιταχύνει το χρόνο ανάρρωσης από ένα συναισθηματικό τραύμα.
Επίσης, η τακτική φυσική δραστηριότητα μπορεί να βοηθήσει το άτομο να προσαρμοστεί και να ανταπεξέλθει ευκολότερα στο άγχος, αφού του δίνει ενέργεια, βελτιώνει τη γενική του υγεία και προετοιμάζει το σώμα να λειτουργεί αποτελεσματικά σε καταστάσεις αυξημένου άγχους και έντασης.
Παράλληλα, λοιπόν, με τα άμεσα οφέλη της φυσικής δραστηριότητας στο σώμα και στην καρδιαγγειακή λειτουργία, όπως η βελτίωση της φυσικής δύναμης, του μυϊκού τόνου, της αναπνευστικής ικανότητας, η αύξηση της HDL (καλής) χοληστερόλης και η μείωση της LDL (κακής) χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων, κ.ά., υπάρχουν και πολύ σημαντικές ψυχοκοινωνικές ευεργετικές επιδράσεις της άσκησης. Σ’ αυτές συμπεριλαμβάνεται η συναισθηματική κάθαρση και αποβολή της μυϊκής έντασης που προκαλούνται από το άγχος, κάτι που επιτυγχάνεται μέσω της βελτίωσης της αυτο-εικόνας, του αυτοελέγχου, της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης του ατόμου, χαρακτηριστικά τα οποία μπορούν να τον βοηθήσουν στην αποτελεσματική αντιμετώπιση αγχωτικών καταστάσεων.
Τα παραπάνω αποτελούν έναν από τους πιθανούς μηχανισμούς για την εξήγηση της μείωσης του άγχους μέσω της άσκησης. Υπάρχουν και άλλες θεωρίες, όπως η θεωρία της απόσπασης, που υποστηρίζει ότι η άσκηση λειτουργεί σαν διάλειμμα από τις απαιτήσεις τις καθημερινότητας και χαλαρώνει το άτομο. Άλλες θεωρίες βασίζονται στο ότι κατά την άσκηση έχει βρεθεί ότι απελευθερώνονται κάποιες ουσίες (ενδορφίνες) που δρουν σαν φυσικά αναλγητικά και, παράλληλα, μειώνονται τα επίπεδα κάποιων άλλων ουσιών (κατεχολαμίνες) που εμπλέκονται στην αντίδραση του άγχους, με τελικό αποτέλεσμα τη μείωση του άγχους. Τέλος, υπάρχει και η άποψη ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος κατά τη διάρκεια της άσκησης πιθανώς να έχει θεραπευτικά οφέλη, βοηθώντας στη χαλάρωση.
Πρακτικές συμβουλές
Η άσκηση είναι αποτελεσματική μόνο αν γίνεται σε τακτική βάση. Γι’ αυτό βρείτε μια φυσική δραστηριότητα που σας αρέσει, ώστε να μην γίνεται καταναγκαστικά, μιας και τότε το πιθανότερο είναι πως θα την εγκαταλείψετε. Η αερόβια άσκηση είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στη μείωση της αγωνίας και στην ανακούφιση από το άγχος, δεν αποκλείονται, όμως, και τα υπόλοιπα είδη άσκησης. Οι διατατικές, για παράδειγμα, ασκήσεις (stretching) είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να απελευθερώσετε την ένταση και να χαλαρώσετε.
Συνοψίζοντας, λοιπόν, θα μπορούσαμε να πούμε πως το άγχος θεωρείται σήμερα ότι είναι πλέον ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για καρδιοπάθειες, ο οποίος, όμως, ακόμα δεν αντιμετωπίζεται με την απαιτούμενη προσοχή και βαρύτητα που θα έπρεπε. Ο ρόλος της φυσικής δραστηριότητας στην αντιμετώπιση του άγχους είναι πολύ σημαντικός, μιας και έχει πολύ καλά αποτελέσματα στην ανακούφιση των συμπτωμάτων που αυτό προκαλεί σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Μαθαίνοντας να ελέγχουμε και να αντιμετωπίζουμε το άγχος μας με απλές ασκήσεις και δραστηριότητες, βοηθάμε τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς!
Γράφει Μαργαρίτα Στεργίου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Τμήμα Διατροφής ΕΛΑΪΣ-UNILEVER Α.Ε., M.Sc Διατροφής & Τεχνολογίας Τροφίμων Πανεπιστήμιο Bordeaux I, Γαλλία, M.Sc Διατροφής & Δημόσιας Υγείας Χαροκόπειο Παν/μιο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου