Είναι γνωστό ότι η σωστή διατροφή είναι προϋπόθεση για την εξασφάλιση της υγείας αλλά και της μακροζωίας. Η σχέση διατροφής και υγείας είχε γίνει αντιληπτή από την αρχαιότητα, όταν ο Ιπποκράτης -πατέρας της ιατρικής- τη θεώρησε «κλειδί» της καλής υγείας. Εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι οι σωστές διατροφικές συνήθειες, από την παιδική κιόλας ηλικία που χτίζεται ο ανθρώπινος οργανισμός, εξυπηρετούν στη διατήρηση της καλής υγείας καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής. Ο πρωταγωνιστικός αυτός ρόλος της διατροφής εκφράζεται με την απόλυτη συνάρτηση που υπάρχει ανάμεσα σε αυτήν και το σώμα μας.
Ένα απλό παράδειγμα που μπορεί να εξηγήσει τη συνάρτηση αυτή είναι ο τρόπος λειτουργίας των μηχανών. Όπως οι μηχανές χρειάζονται τα κατάλληλα καύσιμα για να λειτουργούν για αρκετό καιρό, έτσι είναι απαραίτητο το σώμα και ο οργανισμός να λαμβάνουν σωστές και ισορροπημένες ποσότητες διατροφής για να εξασφαλιστεί η καλή τους λειτουργία.
Τι εννοούμε όμως λέγοντας ισορροπημένη διατροφή; Μια ισορροπημένη διατροφή πρέπει να εξασφαλίζει την επαρκή πρόσληψη ενέργειας (θερμίδων) ανάλογα με την ηλικία και την δραστηριότητα, καθώς επίσης και την επαρκή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών (βιταμινών και ιχνοστοιχείων) για την ανάπτυξη, την καλή φυσική κατάσταση και τη διατήρηση της υγείας. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στις συνέπειες μιας μη ισορροπημένης διατροφής. Συνέπειες είναι οι διατροφικές διαταραχές και στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε μόνο με αυτές που εμφανίζονται από ακατάλληλη ή ανεπαρκή διατροφή στην παιδική και εφηβική ηλικία.
Στις ανεπτυγμένες χώρες, η παιδική παχυσαρκία αποτελεί ίσως το σπουδαιότερο πρόβλημα για παιδιά ηλικίας 1-8 ετών, ενώ στις υπό ανάπτυξη χώρες η πιο συχνή διαταραχή είναι ο υποσιτισμός. Για την παιδική παχυσαρκία έχουμε αναφερθεί εκτενώς σε άρθρο του προηγούμενου τεύχους και για αυτό θα εστιάσουμε στις επιπτώσεις της ανεπαρκούς διατροφής.
1. Καθυστέρηση της ανάπτυξης Η ανάπτυξη στα πρώτα χρόνια της παιδικής ηλικίας είναι σταθερή ενώ παρατηρείται σημαντική επιτάχυνσή της στην εφηβεία (αυξητική αιχμή εφηβείας). Οι διατροφικές απαιτήσεις αφορούν κυρίως τις θερμίδες (για την αύξηση και τη φυσική δραστηριότητα), τις πρωτεϊνικές ανάγκες (για την έμμηνη ρύση στα κορίτσια και την αύξηση του νέου ιστού και στα δύο φύλα), αλλά επίσης τα ιχνοστοιχεία και τις βιταμίνες. Διάφορες υποκλινικές μορφές υποσιτισμού (δηλαδή μη επαρκούς διατροφής) είναι δυνατό να καθυστερήσουν την έναρξη και την αναμενόμενη επιτάχυνση της ανάπτυξης, καθώς επίσης είναι δυνατόν να προκαλέσουν καθυστέρηση της σεξουαλικής ανάπτυξης, όπως είναι η έναρξη της έμμηνης ρύσης.
2.Σιδηροπενική αναιμία Η Σιδηροπενική αναιμία αποτελεί παγκοσμίως διατροφικό πρόβλημα της πρώτης παιδικής ηλικίας. Οφείλεται κυρίως στη μειωμένη διατροφική πρόσληψη σιδήρου, λόγω της χαμηλής βιοδιαθεσιμότητας του, δηλαδή στο χρήσιμο ποσοστό του σιδήρου που απορροφάται από τον παιδικό οργανισμό.
Η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων εμπλουτισμένων με γαλακτικό σίδηρο συμβάλλει στην αντιμετώπιση της έλλειψης σιδήρου.
3. Ραχίτιδα Η ανεπάρκεια της βιταμίνης D αποτελεί συχνό φαινόμενο σε περιόδους ταχείας αύξησης, όπως είναι η παιδική και η εφηβική ηλικία. Η έλλειψη ή η μειωμένη πρόσληψη βιταμίνης D οφείλεται στη χαμηλή περιεκτικότητά της στις τροφές, στην έλλειψη επάρκειας ηλιακής ακτινοβολίας, στην άγνοια ή στην άφθονη κατανάλωση κοινού γάλακτος χωρίς να είναι εμπλουτισμένο σε βιταμίνη. Ευτυχώς στη χώρα μας λόγω της ηλιοφάνειας δεν έχουμε πρόβλημα ανεπάρκειας σε βιταμίνη D (αφού αυτή συντίθεται κάτω από το δέρμα με την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας).
4. Πελλάγρα Εμφανίζεται κυρίως σε χώρες που ο αραβόσιτος αποτελεί τη βάση της διατροφής. Για την αιτιολογία της ενοχοποιούνται η χαμηλή περιεκτικότητα της τροφής σε νιασίνη και ο υποσιτισμός.
5. Ανεπάρκεια σε ψευδάργυρο Η ανεπάρκεια αυτή προκαλεί ένα ειδικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται με καθυστέρηση της ανάπτυξης, υπογοναδισμό, ηπατομεγαλία και αναιμία. Αν και η αιτία δεν είναι γνωστή πιθανολογούνται ότι η χρόνια απώλεια αίματος από παράσιτα και η ύπαρξη μεγάλης ποσότητας φυτικού οξέος στον οργανισμό αναστέλλουν την απορρόφηση του ψευδαργύρου.
6. Ανεπάρκεια σε Ιώδιο – Βρογχοκήλη Το πρόβλημα της απλής βρογχοκήλης ή της βρογχοκήλης της εφηβείας, σχετίζεται με τη δίαιτα κατά την ηλικία αυτή. Οφείλεται κυρίως στη μειωμένη πρόσληψη ιωδίου ή στις αυξημένες απαιτήσεις αυτού, λόγω της επιταχυνόμενης αύξησης του παιδιού, συχνότερα όμως του εφήβου. Είναι πλέον γεγονός ότι ο εμπλουτισμός του αλατιού με ιώδιο έχει περιορίσει σημαντικά τη συχνότητα της βρογχοκήλης.
7. Τερηδόνα Στις προηγμένες χώρες η τερηδόνα αποτελεί μάλλον το πιο συχνό διατροφικό πρόβλημα. Για την αιτιολογία της πρέπει να επισημάνουμε κυρίως διατροφικούς παράγοντες, όπως η κατανάλωση γλυκών και η μεγάλη προσθήκη φωσφόρου στο γάλα, που είναι δυνατόν να προκαλεί υπασβεστιαιμία. Η προφυλακτική χρήση φθορίου ενδείκνυται και για αυτό θεωρείται απαραίτητος ο εμπλουτισμός του πόσιμου νερού με το στοιχείο αυτό.
8. Νευρική ανορεξία Αποτελεί μια διατροφική διαταραχή που εμφανίζεται κατά την εφηβεία, αν και είναι δυνατόν να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Το είδος αυτό του υποσιτισμού απαιτεί ψυχοθεραπεία και είναι κυρίως συναισθηματικής ή ψυχολογικής αιτιολογίας. Εμφανίζεται συχνότερα σε κορίτσια που κατά την εφηβεία προσέχουν ιδιαίτερα τη σιλουέτα τους και πολλές φορές δημιουργούν λανθασμένη εικόνα σώματος.
Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουν οι γονείς ότι έχουν την ευθύνη της διατροφής των παιδιών τους. Με άλλα λόγια τα παιδιά εξαρτώνται αποκλειστικά από εκείνους. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι διατροφικές συνήθειες που αποκτώνται στην πρώτη παιδική ηλικία θα ακολουθούν το παιδί σε όλη την υπόλοιπη ζωή του – θα γίνουν συνείδηση. Αν και δεν είναι πάντα εύκολο να ακολουθείται η σωστή διατροφή, χρειάζεται να έχουμε στο μυαλό μας ότι πάντα μπορούμε να δώσουμε στον οργανισμό μας το απαραίτητο για να έχει μια σωστή και ισορροπημένη λειτουργία. Αυτό είναι κυρίως στο χέρι μας, αλλάζοντας ακόμα και συνήθειες χρόνων, όταν όμως πρόκειται για τα παιδιά μας, θα πρέπει με τη δική μας βοήθεια και καθοδήγηση να γίνει η σωστή διατροφή μέρος της καθημερινότητάς τους.
Αρθρογράφος: Μανωλαράκης Μανώλης Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου