Πρεβιοτικά

Ορισμοί και χαρακτηριστικά
Τα πρεβιοτικά ορίζονται ως:
Δυσαπορρόφητα συστατικά των τροφίμων που επιδρούν ευεργετικά στον καταναλωτή διεγείροντας την ανάπτυξη και την αύξηση της δραστηριότητας ενός ή ορισμένων ειδών βακτηρίων στο παχύ έντερο, βελτιώνοντας έτσι την υγεία του ανθρώπου-ξενιστή τους (Gibson and Roberfroid, 1995).
Τα περισσότερα πρεβιοτικά είναι υδατάνθρακες, αλλά ο ορισμός δεν αποκλείει την χρήση άλλων συστατικών ως πρεβιοτικά. Θεωρητικά οποιοδήποτε αντιβιοτικό που μειώνει τον αριθμό των εν δυνάμει παθογόνων και επιδρά θετικά στην ανάπτυξη βακτηρίων ή στην αύξηση της δραστηριότητάς βακτηρίων που ευνοούν την υγεία μπορεί να θεωρηθεί ως πρεβιοτικό.
Ο ορισμός δεν δίνει έμφαση σε μία συγκεκριμένη ομάδα βακτηρίων. Ωστόσο συχνά θεωρείται ότι ένα πρεβιοτικό πρέπει να αυξάνει τον αριθμό και την δραστηριότητα των δισχιδών βακτηρίων (bifidus) και των o ξυγαλακτικών, καθώς αυτές οι ομάδες θεωρούνται ότι επιφέρουν ευεργετικές επιδράσεις στον ξενιστή τους. Ένα προϊόν το οποίο διεγείρει (ή ισχυρίζεται ότι διεγείρει) τα βακτήρια bifid us θεωρείται ένας bifidus βακτηριογόνος παράγοντας.
Ο ορισμός επίσης αναφέρει ότι μία αλλαγή στην μεταβολική δραστηριότητα μπορεί να επιφέρει βελτίωση στην υγεία του καταναλωτή. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι απαραίτητο να διεγερθεί κάποιο συγκεκριμένο είδος βακτηρίων, αλλά ότι η μεταβολική δραστηριότητα της εντερικής μικροχλωρίδας ως σύνολο πρέπει να μετατραπεί. Αυτό γενικά σημαίνει μία αύξηση στη ζύμωση των υδατανθράκων και μία μείωση στην αποδόμηση και ζύμωση των πρωτεϊνών.
Δράση των πρεβιοτικών:
Τα πρεβιοτικά στοχεύουν να δράσουν συγκεκριμένα στη χλωρίδα του παχέως εντέρου.
Οι ακόλουθες επιδράσεις των πρεβιοτικών έχουν προταθεί:
-ανακούφιση από τη δυσκοιλιότητα
-μείωση του εντερικού pH
-αποκατάσταση της βακτηριακής ισορροπίας του εντέρου
-επίδραση στα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα
-μείωση του κινδύνου καρκίνου του παχέωςεντέρου
-επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα
-βελτίωση της εντερικής χλωρίδας των νεογέννητων
Ανακούφιση από τη δυσκοιλιότητα.
Αυτή είναι μία τεκμηριωμένη επίδραση, που είναι παρόμοια με την επίδραση των διαιτητικών ινών. Πολλά πρεβιοτικά είναι υδατάνθρακες που ζυμώνονται στο παχύ έντερο. Με αυτή τη ζύμωση παράγονται αέρια, που αυξάνουν τον όγκο και μειώνουν τον χρόνο παραμονής των πεπτόμενων τροφών στο έντερο. Η δυσκοιλιότητα είναι το αποτέλεσμα του πολύ αργού περάσματος από τον εντερικό σωλήνα (μεγάλος χρόνος διέλευσης). Η μείωση του χρόνου διέλευσης βοηθά έτσι στην καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας.
Επιπροσθέτως όμως, πολλοί υδατάνθρακες αυξάνουν το υδατικό περιεχόμενο του εντέρου και τα παραγόμενα οξέα προκαλούν αύξηση της κινητικότητας του εντέρου. Αυτές οι δύο επιδράσεις μειώνουν επίσης τον χρόνο διέλευσης.
Τα καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται με μείγματα υδατανθράκων, που περιλαμβάνουν διαιτητικές ίνες. Στηρίζονται σε αλλαγή του μεταβολισμού (περισσότεροι υδατάνθρακες) και όχι στη διέγερση συγκεκριμένων βακτηρίων.
Μείωση του εντερικού pH
Η επίδραση αυτή οφείλεται επίσης στην αλλαγή του μεταβολισμού από τη ζύμωση των πρωτεϊνών (που οδηγεί στην παραγωγή αμμωνίας και σε υψηλό pH) σε πιο εκτεταμένη ζύμωση των υδατανθράκων (που οδηγεί στην παραγωγή οξέος). Αρκετές παθήσεις του εντέρου, όπως η νόσος του Crohn και το ΣΕΕ (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου), χαρακτηρίζονται από υψηλό pH . Μείωση του pH κατ' αυτόν τον τρόπο ελαττώνει τα συμπτώματα της νόσου (δεν θεραπεύει!), γεγονός που ωφελεί τον ασθενή.
Χαμηλό εντερικό pH επίσης αυξάνει την κινητικότητα του εντέρου και μπορεί να παρέχει προστασία ενάντια σε παθογόνα βακτήρια.
Τα καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται με τη γρήγορη ζύμωση μειγμάτων υδατανθράκων. Στηρίζονται σε αλλαγή του μεταβολισμού (περισσότεροι υδατάνθρακες) και όχι στη διέγερση συγκεκριμένων βακτηρίων.
Α ποκατάσταση της βακτηριακής ισορροπίας του εντέρου
Τα πρεβιοτικά μπορούν να αποκαταστήσουν την ισορροπία του εντέρου μετά από μία διαταραχή οφειλόμενη σε αντιβιοτικά, διάρροια, στρες ή άλλα φάρμακα (όχι αντιβιοτικά). Ένας τρόπος επαναφοράς της ισορροπίας είναι με την επιλεκτική διέγερση μιας συγκεκριμένης ομάδας βακτηρίων. Αυτό είναι πιθανό για πολλές διαφορετικές βακτηριακές ομάδες. Ένας άλλος τρόπος είναι με άμεση διέγερση (τα επιλεγμένα βακτήρια αναπτύσσονται στο πρεβιοτικό) ή με έμμεση διέγερση (τα βακτήρια δημιουργούν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για άλλα βακτήρια).
Σε αυτή την περίπτωση τόσο η επιλεκτική διέγερση όσο και οι αλλαγές στον μεταβολισμό παίζουν ρόλο.
Επίδραση στα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα
Ευεργετική επίδραση αποδίδεται σε ορισμένους ολιγοσακχαρίτες, αλλά δεν έχει αποδειχθεί και όταν αναφέρεται δεν είναι πολύ υψηλή.
Μείωση του κινδύνου καρκίνου του παχέωςεντέρου
Η επίδραση αυτή δεν έχει αποδειχθεί. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι τα προϊόντα που προκύπτουν από ζύμωση των πρωτεϊνών μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέωςεντέρου . Κατά συνέπεια μείωση της ζύμωσης των πρωτεϊνών μειώνει τον κίνδυνο. Εκτός αυτού, τα προϊόντα της ζύμωσης των υδατανθράκων είναι πιθανό να μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέωςεντέρου .
Πάλι, η αποτελεσματικότερη μείωση του κινδύνου είναι πιθανό να οφείλεται σε αλλαγή του μεταβολισμού και όχι σε αλλαγές σε συγκεκριμένες ομάδες βακτηρίων.
Επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα
Τα πρεβιοτικά αυτά καθαυτά δεν έχουν επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα. Ωστόσο, με την αλλαγή που επιφέρουν στην εντερική χλωρίδα, το ανοσοποιητικό σύστημα είναι δυνατό να επηρεαστεί. Αυτή η διέγερση μπορεί να είναι ευεργετική ή επιβλαβής. Ευεργετική όταν το ανοσοποιητικό σύστημα ενεργοποιείται ενάντια σε πιθανά παθογόνα. Επιβλαβής όταν είναι πιθανό να αυξηθούν οι αλλεργικές αντιδράσεις εξαιτίας της διέγερσης. Έχουν πραγματοποιηθεί πολλές μελέτες πάνω στην επίδραση της εντερικής μικροχλωρίδας στο ανοσοποιητικό σύστημα. Εντούτοις, προς το παρόν δεν έχουν γνωστοποιηθεί πρεβιοτικές ουσίες που να επιδρούν ευεργετικά στο ανοσοποιητικό σύστημα.
Βελτίωση της εντερικής μικροχλωρίδας σε νεογέννητα
Η εντερική μικροχλωρίδα παιδιών κάτω των τεσσάρων ετών είναι πολύ ασταθής. Πολλά παθογόνα βακτήρια που προσλαμβάνονται με την τροφή μπορούν να την διαταράξουν. Κατά συνέπεια ουσίες που σταθεροποιούν την χλωρίδα μπορούν να θεωρηθούν ως πρεβιοτικά. Έχουν λάβει χώρα αρκετές μελέτες που υποστηρίζουν ότι οι ολιγοσακχαρίτες του εμπορίου παρουσιάζουν σταθεροποιητική δράση, η οποία αποτελεί ένα συνδυασμό αλλαγής της χλωρίδας και μείωσης του pH .
Πρεβιοτικά του εμπορίου
Τα περισσότερα από τα πρεβιοτικά του εμπορίου είναι ολιγοσακχαρίτες και διαιτητικές ίνες. Επιλεγμένοι μη αφομοιώσιμοι ολιγοσακχαρίτες θα αυξήσουν την ζύμωση των υδατανθράκων και έτσι θα αποδειχθούν αποτελεσματικοί για τους περισσότερους από τους προαναφερθέντες ισχυρισμούς. Πάραυτα, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι δεν έχουν όλοι οι ολιγοσακχαρίτες ευεργετική επίδραση. Για να έχει αποτέλεσμα ένας ολιγοσακχαρίτης ή μείγμα ολιγοσακχαριτών θα πρέπει να έχει προηγουμένως δοκιμαστεί εκτεταμένα σε ζώα και ανθρώπους.
Προς το παρόν, δεν υπάρχουν ολιγοσακχαρίτες που να διεγείρουν επιλεκτικά μία συγκεκριμένη ομάδα βακτηρίων. Υπάρχουν ισχυρισμοί ότι αρκετοί ολιγοσακχαρίτες διεγείρουν επιλεκτικά τα βακτήρια bifidus και τα οξυγαλακτικά βακτήρια, αλλά πειράματα in vivo (σε ανθρώπους) και in vitro (στο εργαστήριο) έχουν αποδείξει ότι όλοι οι ολιγοσακχαρίτες του εμπορίου ζυμώνονται από ένα μεγάλο αριθμό βακτηριακών ειδών στο έντερο.
Επομένως, όλοι οι ολιγοσακχαρίτες του εμπορίου, εφόσον είναι δραστικοί, ενεργούν μέσω της αλλαγής του μεταβολισμού, και όχι μέσω της επιλεκτικής διέγερσης μίας συγκεκριμένης βακτηριακής ομάδας.