Ψυχογενής ανορεξία

Η ψυχογενής ανορεξία συχνά ξεκινά με δίαιτα αδυνατίσματος, παρά το φυσιολογικό σωματικό βάρος ή τα τρία τέσσερα μόνο παραπανίσια κιλά. Η διαταραχή σχετίζεται με λαθεμένη άποψη για την εικόνα του σώματος του ατόμου που θεωρεί ότι έχει μία αντιαισθητική παρουσία. Αν και χάνει βάρος, το άτομο υποβάλλεται σε όλο και πιο εξαντλητικές δίαιτες, περνώντας ακόμα και τα όρια του χαμηλότερου ανεκτού βάρους για το σωματότυπό του. Αυτό πιστεύει ωστόσο ότι πρέπει να χάσει κι άλλο βάρος. Συνέχεια μετρά τις θερμίδες που καταναλώνει και υπολογίζει τι έχει φάει. Αν και αισθάνεται πείνα, δεν τρώει, φοβούμενο μήπως παχύνει. Αυτός ο φόβος είναι και το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής, καθώς φτάνει σε υπερβολικά επίπεδα, χωρίς μάλιστα το άτομο να μπορεί να τον ερμηνεύσει.
Έτσι, αρχίζουν οι δίαιτες στέρησης, η καθολική άρνηση για τροφή. Και μετά έρχονται τα προβλήματα υγείας: υπόταση, υπογλυκαιμία, αναιμία, υποθερμία, γαστρεντερικά προβλήματα, αρρυθμίες, καρδιακή υπόταση, ωχρή όψη, προβλήματα εστίασης στην όραση, διαταραχές στις εγκεφαλικές λειτουργίες, τριχόπτωση, μείωση της οστικής μάζας, κακή διάθεση.
Η πρώτη περιγραφή της διαταραχής αυτής επιχειρήθηκε το 1689 στην Αγγλία από τον Richard Merton. Έγινε επίσημη κλινική ενότητα το 1873 από τον Lesegue στην Γαλλία υπό τον όρο "anorexe nysterique" και από τον Gil στην Αγγλία με την ονομασία "anorexia nervosa". Τα τελευταία 30 χρόνια μελετάται πολύ διεξοδικά, και αυτό αποδεικνύεται από την κυκλοφορία εξειδικευμένου περιοδικού, του "Journal of Eating disorders", το οποίο ασχολείται μόνο με την μελέτη των διαταραχών στην πρόσληψη τροφής.
Τα διαγνωστικά κριτήρια της ψυχογενούς ανορεξίας, κατά το DSM-IV, είναι τα εξής:
Άρνηση του ατόμου να διατηρήσει του βάρους του σώματος άνω από ένα ελάχιστο φυσιολογική βάρος για την ηλικία και του ύψος του, π.χ. απώλεια βάρους που οδηγεί στη διατήρηση βάρους του σώματος 15% κάτω από το αναμενόμενο ή αδυναμία να κερδίσει αναμενόμενο βάρος στη διάρκεια της περιόδου ανάπτυξης που οδηγεί σε βάρος σώματος 15% κάτω από το αναμενόμενο.
Έντονος φόβος του ατόμου μήπως πάρει βάρος ή γίνει παχύ, ακόμα κι όταν το βάρος του είναι κάτω από το κανονικό.
Διαταραχή στον τρόπο που κανείς βιώνει το βάρος, το μέγεθος ή το σχήμα του σώματός του, π.χ. το άτομο ισχυρίζεται ότι νιώθει παχύ, ακόμη κι όταν είναι κάτισχνο. Πιστεύει ότι μια περιοχή του σώματος του είναι "πολύ παχιά", ακόμη κι όταν το βάρος της είναι κάτω από το κανονικό.
Σε γυναίκες, απουσία τουλάχιστον τριών διαδοχικών εμμηνορυσιών, ενώ κανονικά αναμένονταν να συμβούν (πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής αμηνόρροια). (Μια γυναίκα θεωρείται ότι έχει αμηνόρροια εάν οι περίοδοί της έρχονται μόνο μετά τη χορήγηση ορμονών π.χ. οιστρογόνων).
Υπάρχουν όμως κι άλλα συμπτώματα και σημάδια που συνοδεύουν τα παραπάνω. Τέτοια είναι:
Καταθλιπτική διάθεση
Κούραση
Εκνευρισμός & ευερεθιστότητα
Περιορισμός της ποικιλίας των τροφών που καταναλώνεις
Ζαλάδες ή και λιποθυμίες
Πονοκέφαλοι
Απώλεια σεξουαλικής διάθεσης
Ενοχή ή και ντροπή επειδή τρως
Μειωμένη κοινωνικότητα
Υπερδραστηριότητα
Μειωμένη συγκέντρωση και προσοχή, κίνδυνος ατυχημάτων
Χλωμό και αφυδατωμένο δέρμα
Αϋπνία
Δικαιολογίες για να μην τρως
Πάθος και εμμονή με το φαγητό κ' τις θερμίδες
Συχνό ζύγισμα
Δυστυχώς, η διάγνωση συχνά γίνεται πολύ καθυστερημένα όταν πλέον η απώλεια του βάρους είναι πολύ σημαντική (>25% του αρχικού βάρους) διότι τα συμπτώματα περνούν απαρατήρητα ή υποτιμόνται από την ασθενή και το οικογενειακό περιβάλλον. Η έγκαιρη αντιμετώπιση επιτρέπει την αποφυγή της τεράστιας απώλειας βάρους (>50% του αρχικού βάρους είναι θανατηφόρος) και των άλλων σημαντικών επιπλοκών της νόσου. Εκτός από τις σωματικές επιπλοκές, η ψυχογενής ανορεξία συνοδεύεται από προβληματική κοινωνική ζωή η οποία χαρακτηρίζεται από κοινωνική απομόνωση, οικονομική εξάρτηση, συναισθηματική απογύμνωση, αποσύνθεση της οικογένειας, κατάθλιψη, έμμονες ιδέες και σπάνια από απόπειρες αυτοκτονίας. Η νόσος μεταπίπτει συχνά σε χρονιότητα, ενώ θάνατος συμβαίνει στο 8% των ασθενών μετά από 10-15 έτη διάρκειας νόσου. Η βαρύτητα της ψυχογενούς ανορεξίας εκτιμάται κλινικά από το έλλειμμα σωματικού βάρους.
Τρία κριτήρια πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν:
η ολική απώλεια βάρους
η ταχύτητα απώλειας βάρους
η βαρύτητα της ανεπάρκειας σωματικού βάρους, όπως αυτή εκτιμάται από το Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) (kg/m2) απουσία οιδήματος ή ασκίτου
Η ψυχογενής ανορεξία θεωρείται μέτρια όταν ο ΒΜΙ είναι <17,5 kg/m2, σοβαρή όταν είναι <15kg/m2 και εξαιρετικά επικίνδυνη για την επιβίωση της ασθενούς όταν είναι <12,5kg/m2. Σημεία μεγάλης βαρύτητας τα οποία επιβάλλουν την εισαγωγή σε νοσοκομείο είναι η αρτηριακή υπόταση, η βραδυκαρδία, η υποθερμία, η υποκαλιαιμία και οι διαταραχές της συνείδησης και της εγρήγορσης, με σύγχυση και θόλωση της διάνοιας, απάθεια και εξάντληση.
Ερευνητικά Δεδομένα
Μια μελέτη 1000 εφήβων έδειξε ότι περίπου οι μισές θεωρούσαν τον εαυτό τους παχύσαρκο, αν και οι ανθρωπομετρικές μετρήσεις έδειξαν ότι μόνο το 25% ήταν παχύσαρκες. Λόγω αυτής της συνεχούς ενασχόλησης με το σχήμα του σώματός τους, φαίνεται ότι τουλάχιστο το 1/3 των εφήβων κάνουν δίαιτα και πολλές φορές έχουν περιστασιακές κρίσεις βουλιμίας, ενώ περίπου μια γυναίκα στις 10 προκαλεί περιοδικά εμετό για να ελέγξει το βάρος της και ένας μικρότερος αριθμός κάνει χρήση καθαρτικών για τον ίδιο σκοπό.
Η έναρξη των φαινομένων ψυχογενούς ανορεξίας παρουσιάζεται συνήθως στις ηλικίες μεταξύ 10 και 30 ετών. Μετά την ηλικία των 13 ετών, η εμφάνιση της διαταραχής πληθαίνει απότομα, με μεγαλύτερη συχνότητα στις ηλικίες 17 και 18 ετών. Στο 85% περίπου όλων των ασθενών με ψυχογενή ανορεξία η ηλικία έναρξης της νόσου κυμαίνεται μεταξύ 13 και 20 ετών, ενώ οι γυναίκες προσβάλλονται 15 φορές συχνότερα από του άντρες
Οι διαταραχές αυτές πλήττουν κατά πλειοψηφία τις γυναίκες (σε ποσοστό που ξεπερνάει το 90%), χωρίς όμως να εξαιρούνται και οι περιπτώσεις στον ανδρικό πληθυσμό. Η νευρική ανορεξία εκτιμάται ότι πλήττει το 0,5 - 3,7% των γυναικών, σε κάποια στιγμή της ζωή τους
Πρόκειται για νόσο η οποία έχει πλέον λάβει εκρηκτικές διαστάσεις στις πλούσιες και αναπτυγμένες χώρες. Η συχνότητα της νόσου κυμαίνεται από 1% έως 5% των εφήβων γυναικών. Πρόκειται για γυναίκες στο 95% των περιπτώσεων, συνήθως ηλικίας 15-25 ετών.
Η ψυχογενής ανορεξία μπορεί να προκαλέσει τις σοβαρότερες διαταραχές και να οδηγήσει ακόμη και στο θάνατο , είτε εξαιτίας της υπερβολικής νηστείας είτε εξαιτίας κάποιας απόπειρας αυτοκτονίας, μια και οι αυτοκτονικές τάσεις συνοδεύουν συχνά την ψυχογενή ανορεξία. Άλλωστε, σύμφωνα με τις στατικές, πάνω από το 10% των ανθρώπων που υποφέρουν από ψυχογενή ανορεξία πεθαίνουν.

Υπερβολική γυμναστική