ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Η ψευδορασμπόρα, ένα μικρό ψάρι ασιατικής προέλευσης, υπήρξε το αγαπημένο δόλωμα χιλιάδων Βούλγαρων που ψάρευαν ερασιτεχνικά στα νερά του Νέστου. Κανένας από όσους την αγκίστρωναν στα καλάμια τους για να βγάλουν το μεγάλο ψάρι του ποταμού δεν μπορούσε να φανταστεί ότι το χθεσινό δόλωμα θα γινόταν σήμερα ο... μεγάλος κυνηγός. Για την ακρίβεια, κυρίαρχο είδος που εκτοπίζει τα υπόλοιπα και η πιο μεγάλη απειλή της ιχθυοπανίδας του βαλκάνιου διασυνοριακού ποταμού.
Η ψευδορασμπόρα, που ανιχνεύτηκε σε μεγάλους πληθυσμούς τα τελευταία χρόνια στα νερά, είναι ένα από τα επτά συνολικά ξενικά είδη που έχουν «εισβάλει» στον ποταμό, τον μοναδικό διασυνοριακό ποταμό που έχει μελετηθεί από Ελληνες και Βούλγαρους επιστήμονες. Το καταστάλαγμα αυτής της μελέτης που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Interreg III/Phare CBC Ελλάδα-Βουλγαρία, συγκεντρώθηκε πρόσφατα στην έκδοση ενός Ατλαντα για την ιχθυοπανίδα του Νέστου. Μέσα από τις σελίδες του μπορεί κανείς να εξάγει συμπεράσματα για το μέλλον της διασυνοριακής λεκάνης αλλά και για παρόμοιες υδρολογικές λεκάνες που στην Ευρώπη ξεπερνούν τις 70 και παρέχουν τη δυνατότητα «από νερά που χωρίζουν δύο ή τρεις χώρες» να γίνουν λεκάνες απορροής διασυνοριακής συνεργασίας, επίλυσης τοπικών συγκρούσεων, διοικητικής προώθησης και τεχνικής και επιστημονικής συνεργασίας με βασικό στόχο την αποτελεσματική διαχείρισή τους.
Στην περίπτωση του Νέστου, η ψευδορασμπόρα γίνεται ένας ακόμα δείκτης για το πώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε στα ποτάμια και λιμναία οικοσυστήματα, τονίζει στην «Κ» ο ερευνητής του ΕΘΙΑΓΕ- Ινστιτούτου Αλιευτικών Ερευνών Καβάλας δρ Μ. Κουτράκης που συμμετέχει στις μελέτες για τον ποταμό.
Ο Νέστος, άλλωστε, μετά τις τεχνικές επεμβάσεις που έχουν γίνει στην κοίτη του, έπαψε να είναι φυσικό σύστημα όπως «δείχνουν» και τα ψάρια του. Αν και χαρακτηρίζεται από υψηλή βιοποικιλότητα, ο κατάλογος των απειλών αυξάνεται διαρκώς με σημαντικότερες τις καταστροφές που έχουν επιφέρει στην παράκτια ζώνη και στο δέλτα του τα φράγματα.
Η ελληνοβουλγαρική μελέτη εντόπισε συνολικά 21 είδη ψαριών. Από αυτά 14 αυτόχθονα (περιλαμβάνονται και 6 ενδημικά), 3 έχουν μεταφερθεί από γειτονικά οικοσυστήματα, ενώ τα υπόλοιπα 4 είναι ξενικά. Επισήμως, η προέλευση της ψευδορασμπόρας είναι άγνωστη. Οπως συνέβη και σε άλλα ευρωπαϊκά ποτάμια, πολλαπλασιάστηκε. Δίπλα της όμως κολυμπούν πλέον και άλλοι... ξένοι στο οικοσύστημα του Νέστου, όπως είναι η αμερικανική ή ιριδίζουσα πέστροφα, το ηλιόψαρο και ο κουνουποφάγος, ένα είδος που εισήχθη το 1930 στην περιοχή για να καταπολεμηθεί το κουνούπι και τώρα ανταγωνίζεται τα ενδημικά ψάρια. Για την ιριδίζουσα πέστροφα η ελληνοβουλγαρική συνεργασία διαπίστωσε ότι προέρχεται από πεστροφοκαλλιέργειες στην ευρύτερη περιοχή, απειλεί την άγρια και προστατευόμενη πέστροφα ενώ το ηλιόψαρο αποτελεί μάλλον μια ακόμη απειλή αφού τρέφεται με τα αυγά όλων των άλλων ειδών. Οι φραγμαλίμνες στο Θησαυρό και την Πλατανόβρυση Δράμας και το παλιό φράγμα άρδευσης στους Τοξότες Ξάνθης δεν έχουν μεταβάλει μόνο το τοπίο, αλλά και τους κατοίκους των νερών. Η μετατροπή του ποτάμιου συστήματος σε λιμναίο είχε σαν αποτέλεσμα να αυξηθεί ο αριθμός των λιμναίων ειδών και σήμερα αφθονούν το περκί, το γριβάδι και ο σύρτης, ψάρια που μπορούν να αξιοποιηθούν και εμπορικά.
Αυτή την αλλαγή, που γρήγορα εκμεταλλεύτηκαν κάποια είδη σε βάρος άλλων, δεν προβλέφθηκε από τους σχεδιαστές διαχείρισης των νερών του Νέστου. Η ΔΕΗ αν και κατασκεύασε τα δύο φράγματα το 1996, μόλις προσφάτως προχώρησε σε Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, πιθανόν για να προλάβει ενδεχόμενες κυρώσεις.
Ο Νέστος, σύμφωνα με την οδηγία-πλαίσιο 2000/60, ανήκει στην οικοπεριοχή 7 των ανατολικών Βαλκανίων. Πηγάζει από το όρος Ρίλα της ΝΑ Βουλγαρίας και διαβρέχει μια λεκάνη 5.613 τ. χλμ. Στη Βουλγαρία έχει μήκος 126 χλμ., 47 κατοίκους ανά τ. χλμ. και ονομασία Mesta. Στην Ελλάδα έχει μήκος 130 χλμ. και 15 κατοίκους ανά τ. χλμ.
Τα περισσότερα από τα ψάρια του ανήκουν στην οικογένεια των κυπρινοειδών. Μπριάνα, κέφαλος ή τυλινάρι είναι τα πιο κοινά σε αφθονία και σε εξάπλωση, ενώ συχνά συναντώνται το τσιρωνάκι, ο σύρτης, η μουρμουρίτσα και η θρακοβελονίτσα.
Η άγρια πέστροφα είναι ένα ενδημικό προστατευόμενο είδος του. Σίρκο, μικροσίρκο, πετροχείλι, γριβάδι, σαλιάρα, χέλι, σαρδελομάνα, γυφτόψαρο, κυπρίνος συμπληρώνουν τον κατάλογο της ιχθυοπανίδας του.
Σε μια πρόσφατη μελέτη για τις επιδράσεις των φραγμάτων, καταγράφηκαν τέσσερις θετικές (αντιπλημμυρική προστασία, μεγάλες δυνατότητες άρδευσης, καθαρή ενέργεια κ.ά.), και έξι αρνητικές, μεταξύ των οποίων και η αδυναμία της μετακίνησης των ειδών ιχθυοπανίδας ανάντη και κατάντη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου