Βαλεριάνα

Περιγραφή : Ανήκει στην οικογένεια των Βαλεριανιδών Η βαλεριάνα είναι φυτό με ρίζωμα πολυετές που μένει ζωντανό όταν ξεραίνονται οι βλαστοί και τα φύλλα. Το ύψος της κυμαίνεται από 40 εκατοστά έως 2 μέτρα. Έχει φύλλα σύνθετα πτεροειδή και τα άνθη της είναι μικρά άσπρα ή ρόδινα που σχηματίζουν πυκνές ταξιανθίες. Προτιμά τα υγρά και ψυχρά κλίματα και είναι αυτοφυές σε κάποιες περιοχές της Ελλάδος. Ανθίζει το καλοκαίρι μέχρι το φθινόπωρο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούμε την ρίζα του φυτού, αλλά και τα ξεραμένα φύλλα που με αυτά φτιάχνουμε τσάι.


Θεραπευτικές Ιδιότητες : Συνιστάται για την αρθρίτιδα, την κολίτιδα, τη διάρροια, τον πονοκέφαλο και την υπέρταση, το σύνδρομο του ευερέσθιτου εντέρου, την εμμηνόπαυση, την ψωρίαση, τους ρευματισμούς, τη νευρική υπερένταση, τον πονόδοντο, την ισχιαλγία, τους πόνους περιόδου. Η βαλεριάνα έχει χρησιμοποιηθεί για υστερικές καταστάσεις, υπερδιέγερση, αϋπνία, ημικρανία, κράμπες, κολικούς του εντέρου, ρευματικούς πόνους, δυσμηνόρροια, νευρικές καταστάσεις. Οι κύριες χρήσεις της είναι για ηρεμιστικούς και υπνωτικούς λόγους, ενώ χρησιμοποιείται παράλληλα σαν αντισπασμωδικό και ηρεμιστικό. Προτείνεται επίσης για ανησυχία και νευρολογικές διαταραχές του ύπνου. Η βαλεριάνα χρησιμοποιείται σαν ηρεμιστικό ακόμα και κατά τη διάρκεια της ημέρας σε περιπτώσεις υπερέντασης.

Δίκταμο

Περιγραφή: Ο Δίκταμος (Origanum dictamnus) είναι ενδημικό φρύγανο της Κρήτης και αυτοφύεται πρακτικά σε όλα τα βουνά του νησιού κι όχι μόνο στη Δίκτη όπως το θέλει το όνομά του. Εξαπλώνεται από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1.600 μ. αποκλειστικά σε γκρεμνό και φαράγγια (υποχρεωτικό χασμόφυτο). Είναι ένα μικρό φυτό με μήκος 30 έως 40 εκ., πολύ δυνατής οσμής και γεύσης, τα φύλλα του είναι σχετικά μικρά αλλά παχουλά, και καλύπτονται από χνούδι, τα άνθη του έχουν βιολετί χρώμα. Θεραπευτικές Ιδιότητες: Το δίκταμο έχει αντισηπτική δράση, τονωτική και αντισπασμωδική. Χρησιμοποιείται για την επούλωση των τραυμάτων, ως καταπραϋντικό του πεπτικού συστήματος, καθώς και κατά της γρίπης και του κρυολογήματος. Δρα σπασμολυτικά και συμβάλει στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση των κυκλοφορικών και καρδιολογικών προβλημάτων, ανακουφίζει από πονοκεφάλους, και στομαχικές διαταραχές, πονόδοντους και αποστήματα. Χρήση: Χρησιμοποιείται ως φάρμακο με τη μορφή συνήθως του αφεψήματος, αντικαθιστώντας το τσάι με αναλογία 1 γρ δίκταμο με 100 γρ νερό. ΠΗΓΗ www.votana.eu

Γλυκάνισος

Περιγραφή: Ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδοφόρων. Είναι φυτό ποώδες, μονοετές που καλλιεργείται από την αρχαία εποχή. Το γλυκάνισο έχει άνθη μικρά λευκά σε σκιάδια αρκετά μεγάλα, φύλλα με μεγάλες στρογγυλές περιφέρεις και τρεις λοβούς, στέλεχος με λεπτές ραβδώσεις, διακλαδιζόμενο, καρπό αυγοειδή και χνουδωτό. Ανθίζει από Ιούνιο μέχρι Αύγουστο. Φτάνει σε ύψος τους 50 πόντους. Χρησιμεύει ο σπόρος του που μαζεύεται ώριμος τον Σεπτέμβριο.

Αγριάδα
Περιγραφή: Είναι πολυετές αυτοφυές χόρτο, με πολύ μακριές περιπλεκόμμενες ρίζες. Τα φύλλα του είναι στενά, ταινιοειδή και γλαυκοπράσινα, το ύψος του κυμαίνεται από 10 έως 50 εκ. Υπάρχουν διάφορα είδη, ανάλογα με τις περιοχές-συναντάται ακόμα και σε περιοχές με υψόμετρο τα 2000μ.

Κάλαμος

Περιγραφή: Ανήκει στην οικογένεια των Αροειδών. Είναι φυτό πολυετές, υδρόφιλο, με άρωμα μανταρινιού που φτάνει σε ύψος τα 1,25 μ. Έχει φύλλα μακρά, σωληνοειδή στη βάση τους και λογχοειδή στο πάνω τους μέρος και στέλεχος με τρεις γωνίες. Το καλοκαίρι βγάζει ένα μοναχικό στάχυ με μικρά δυσδιάκριτα πρασινοκίτρινα σκούρα άνθη σε πλάγια μασούρια και μάκρος ενός δακτύλου, που δεν ωριμάζουν. Η ρίζα του είναι παχιά και έρπουσα. Στην Ελλάδα φύεται σπάνια. Σήμερα για θεραπευτικούς λόγους χρησιμοποιούμε τη ρίζα του βοτάνου που συλλέγεται Σεπτέμβριο και Οκτώβριο.

Λαγοκιμιθιά

Περιγραφή: Πολυετής αειθαλής πόα με γκριζωπό, αρωματικό φύλλωμα και κίτρινα άνθη το καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Αναπτύσσεται σε ηλιόλουστες θέσεις και άγονα, ξηρά, ουδέτερα ή αλκαλικά εδάφη. Φυτεύεται σε ελεύθερες μπορντούρες, γλάστρες και βραχόκηπους. Θεραπευτικές Ιδιότητες : Η λαγοκιμιθιά έχει τονωτική δράση, χρησιμοποιείται για καταρροή των βλεννογόνων, ενάντια στον χρόνιο βρογχίτη, την δυσπεψία, τον άφυσο, την αρθρίτιδα και επίσης είναι διουρητικό. ΠΗΓΗ www.votana.eu

Πιπερόριζα
Περιγραφή: Το Ginger ανήκει στην οικογένεια των φυτών Zingiberaceae και κατέχει κυρίαρχο ρόλο στην ιατρική της Κίνας, της Ιαπωνίας και της Ινδίας. Με βάση την Πιπερόριζα φτιάχνεται το παραδοσιακό αναψυκτικό της Κέρκυρας η Τζιντζιμπρύρα (ginger - beer) - Το σήμα κατατεθέν των Επτανήσιων από την εποχή των Εγγλέζων, σήμερα φτιάχνεται μόνο στη Κέρκυρα.

ΜΟΛΟΧΑ

Περιγραφή: Μονοετής πόα, 70-120 εκ., χνουδωτή. Φύλλα ημικυκλικά έως ελαφρώς καρδιοειδή. Πέταλα λεία, 10-12χιλ., ανοιχτά λιλά, χωρίς νεύρα. Τα πέταλα είναι 12-30 χιλ., ροζ-μωβ, με σκούρες γραμμές, σαν νεύρα.

ΚΥΜΙΝΟ

Περιγραφή: Μικρό ετήσιο ποώδες φυτό ύψους 15 - 20 εκατοστών με φύλλα που μοιάζουν με στενές λουρίδες και μικρά λευκά ή ρόδινα άνθη. Διαθέτει πολύ χαρακτηριστικό άρωμα, δυνατό και βαρύ, με γεύση επίσης έντονη, που θυμίζει το κάρι.

Κάρδαμο πράσινο
Περιγραφή: Μονοετές ποώδες φυτό, αυτοφυές αλλά και καλλιεργού μενο σε όλο τον κόσμο, με χαρακτηριστική ο σμή, λογχοειδή λεία φύλλα και λευκά μικρά λουλούδια (γνωστό από την αρχαιότητα και ως καρδάμωμα). Χρησιμοποιείται πολύ στην Ινδική κουζίνα και ανήκει στην οικογένεια της πιπερόριζας (τζίντζερ). Τα χρήσιμα μέρη του κάρδαμου είναι η ρίζα, τα ρι ζώματα, οι μίσχοι και τα φύλλα.

Μάραθος

Περιγραφή: Είναι αυτοφυές ποώδες φυτό και συναντιέται σε ηλιόλουστες χέρσες περιοχές. Τα άνθη του είναι κίτρινα και τα φύλλα του κυανά πράσινα. Ανθίζει τους καλοκαιρινούς μήνες. Θεραπευτικές Ιδιότητες: Γνωστό από την αρχαιότητα, το χρησιμοποιούσαν στη αρχαία Ελλάδα ως θεραπευτικό και το θεωρούσαν σύμβολο της επιτυχίας. Στην Κίνα, την Ινδία και αλλού το χρησιμοποιούσαν ως αντίδοτο για τις δηλητηριάσεις από δήγματα φιδιών και σκορπιών καθώς και ως αντίδοτο στα δηλητηριώδη μανιτάρια. Επίσης διευκολύνει την παραγωγή γάλακτος στις γυναίκες που θηλάζουν, καθώς επίσης και ότι καταπολεμά την κακοσμία του στόματος. Χρήση: Απολαύστε το ως αφέψημα. Μία κουταλιά για περίπου 5-10 λεπτά στους 100° Κελσίου. www.votana.eu

Λεβάντα
Περιγραφή: Είναι μικρός θάμνος, ύψους έως 1 μ. Έχει μακρόστενα και γκριζοπράσινα φύλλα, μήκους 1-4 εκ. Τα άνθη του διατάσσονται σε πυκνούς επάκριους στάχεις, οι οποίοι φέρουν στην κορυφή μεγάλα πορφυρά βράκτια. Οι μικρές δίχειλες, συμπέταλες στεφάνες (6-8 χιλ.) έχουν σκούρο πορφυρό χρώμα.

Τσουκνίδα

Περιγραφή: Πολυετής πόα με απλό ή διακλαδισμένο, όρθιο βλαστό. Τα φύλλα της είναι καρδιόσχημα, πριονοτά, χνουδωτά, σκουροπράσινα και άνθη μικρά και πρασινωπά ή λευκά. Εχει κνηστικές τρίχες που όταν έρθουν σε επαφή με το δέρμα προκαλούν ερεθισμό. Το συναντάμε σε πλούσια, χέρσα εδάφη.

Ευκάλυπτος

Περιγραφή: Κατάγεται από την Αυστραλία και την Τανζμανία και καλλιεργείται στις χώρες της λεκάνης της Μεσογείου. Το ύψος του δέντρου ποικίλει ανάλογα με το είδος του . Μερικά πλησιάζουν σε ύψος ακόμη και τα 100 μ. ενώ άλλα είναι μικροί θάμνοι. Ο Ευκάλυπτος που συναντούμε στον τόπο μας είναι μεγάλο δέντρο με λείο κορμό. Τα νέα φύλλα είναι κηρώδη, ανοιχτόχρωμα, αντίθετα και άμισχα. Φαρμακευτικές ιδιότητες έχουν τα φύλλα που αναπτύσσονται πάνω σε παλιά κλαδιά και είναι δρεπανοειδή, εναλλασσόμενα, έμμισχα και έχουν ευχάριστη γεύση.

Αχιλλαία

Περιγραφή : Η Αχιλλαία ή χιλιόφυλλο ανήκει στην οικογένεια των σύνθετων (Asteraceae) και κατάγεται από την Ευρώπη. Είναι αυτοφυές, αρωματικό φυτό με γκριζοπράσινα φύλλα, το χρώμα των ανθών του ποικίλει από λευκό έως ροζ, ανθίζει καλοκαιρινούς μήνες και το ύψος της φτάνει τα έως και 60 εκ. Χρήσιμα μέρη είναι κυρίως τα άνθη και τα φρέσκα βλαστάρια και η γεύση του πικρίζει.  Θεραπευτικές Ιδιότητες : Η Αχιλλέα είναι ένα από τα καλύτερα εφιδρωτικά και αντιπυρετικά βότανα κατάλληλο για εμπύρετες ιώσεις, κρυολογήματα. Έχει τονωτικές, ηρεμιστικές ,αντισπασμωδικές αλλά και αντιφλεγμονώδες, απολυμαντικές ιδιότητες.  Βοηθά στην μείωση της υψηλής πίεσης και των θρόμβων τονώνοντας τα αιμοφόρα αγγεία, σε προβλήματα στην πέψη, σε ενοχλήσεις  και έλκη του στομάχου, του εντέρου, της  χολής ή σε περιπτώσεις ανορεξίας. Συνιστάται επίσης, για την θεραπεία της αμηνόρροιας και άλλων ενοχλήσεων του γυναικείου υπογαστρίου, εσωτερικής αιμορραγίας των αιμορροΐδων,  αποστημάτων, ως αντισηπτικό του ουροποιητικού ενδείκνυται για λοιμώξεις όπως η κυστίτιδα.

Βάλσαμο

Περιγραφή: Υπάρχουν περίπου 300 είδη του φυτού αυτού και στην Κρήτη συναντούμε 9 από αυτά, από τα οποία τα 5 είναι ενδημικά. Είναι θάμνος αειθαλής, λείος, πολύκλαδος που φτάνει σε ύψος τα 30 -60 εκατοστά. Στέλεχος όρθιο με μικρά επιμήκη φύλλα που έχουν πολλά διαφανή στίγματα. Αν τρίψουμε τα άνθη του, αναδίδεται μία δυνατή μυρουδιά ρητίνης. Τα άνθη του είναι χρυσοκίτρινα. Ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται όλα τα αέρια μέρη του φυτού. Πολύ γνωστό είναι το βαλσαμέλαιο που παρασκευάζεται από τις ανθοφόρες κορυφές του βοτάνου.

ΚΡΟΚΟΣ

Ο κρόκος ή αλλιώς σαφράνι είναι φυτό από το οποίο παράγεται ένα από τα πιο ακριβά μπαχαρικά που υπάρχουν στο κόσμο. Το σαφράν(ι) προέρχεται από τον ύπερο του άνθους του φυτού κρόκος, η επιστημονική ονομασία του οποίου είναι Crocus sativus L. το οποίο ανήκει στην οικογένεια των Ιριδoειδών (Iridaceae).
Καλλιέργεια
Η καλλιέργεια του κρόκου απαιτεί ακραίες κλιματικές συνθήκες. Χρειάζεται ξηρό και θερμό καιρό το καλοκαίρι και κρύο το χειμώνα. Η γη στην οποία θα καλλιεργηθεί θα πρέπει να είναι ξηρή, ασβεστώδης, επίπεδη και χωρίς δένδρα. Το έδαφος πρέπει να είναι καλά στραγγιζόμενο ώστε να απομακρύνεται το νερό και να αποφεύγονται έτσι πιθανές προσβολές μυκήτων στους βολβούς που θα έχουν ως αποτέλεσμα το σάπισμα τους. Η σπορά γίνεται τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο. Η σπορά γίνεται με την τοποθέτηση των βολβών σε αυλάκια βάθους 20 εκατοστών και σε απόσταση 10 εκατοστών μεταξύ τους. Η συγκομιδή γίνεται στα τέλη Οκτωβρίου με αρχές Νοέμβριου. Το λουλούδι του φυτού ανοίγει την αυγή και πρέπει να μείνει κατά το δυνατόν λιγότερο πάνω στο φυτό διότι μαραίνεται γρήγορα και τα στίγματα χάνουν το χρώμα και το άρωμα τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η συγκομιδή γίνεται από όταν ξημερώσει μέχρι πριν τις 10 το πρωί. Μόλις τα λουλούδια μαζευτούν γίνεται διαχωρισμός του στίγματος από το υπόλοιπο λουλούδι. Υπολογίζεται ότι χρειάζονται 85,000 λουλούδια για να συγκομισθεί ένα κιλό από φρέσκα στίγματα κρόκου. Μετά το τέλος της συγκομιδής τα στίγματα πρέπει να αποξηρανθούν για να μπορούν να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Κατά αυτή την διαδικασία ο φρέσκος κρόκος χάνει περίπου τα 4/5 του αρχικού του βάρους και αποκτά το χαρακτηριστικό του κόκκινο χρώμα. Από ένα κιλό φρέσκα στίγματα κρόκου το τελικό προϊόν είναι 200 γραμμάρια αποξηραμένων στιγμάτων. Τα αποξηραμένα στίγματα για να διατηρήσουν τα χαρακτηριστικά τους πρέπει να αποθηκευτούν και να προστατευθούν από την υγρασία, το ηλιακό φως και τη θερμότητα.
Το χωριό Κρόκος στον Νομό Κοζάνης βρίσκεται η μοναδική κροκοκαλλιεργούμενη περιοχή της Ελλάδας, στην οποία γίνεται από πάρα πολλά χρόνια συστηματική καλλιέργεια του φυτού.

ΜΕΝΤΑ

H μέντα είναι ποώδες αρωματικό φυτό της οικογένειας των χειλανθών των εύκρατων περιοχών. Έχει άνθη ευωδιαστά, λευκά ή ιώδη, που σχηματίζουν ταξιανθία στάχυος. Είναι φυτό φαρμακευτικό, ενώ χρησιμοποιείται στη μαγειρική ως καρύκευμα, καθώς και ως αφέψημα ή αιθέριο έλαιο. Το αιθέριο έλαιο είναι κατάλληλο για κατώτερης ποιότητας προϊόντα αρωματοποιίας και σαπωνοποιίας. Η ελληνική χλωρίδα περιλαμβάνει διάφορα είδη μέντας, όπως: μέντα η χνουδωτή, μέντα η μελανωπή, μέντα η στρογγυλόφυλη, (αγριόδυοσμος), μέντα η μικρόφυλλη, μέντα η ρεβερχόνεια, μέντα η πολιά, μέντα η πράσινη (δυόσμος) και μέντα η πουλέγιος.
Καλλιέργεια:
Η μέντα μπορεί να ευδοκιμήσει σε ποικιλία κλιμάτων και εδαφών. Άριστη θερμοκρασία ανάπτυξης για τη μέντα είναι 17° C και, όταν αρδεύεται τακτικά, αντέχει και στις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού. Αποδίδει καλύτερα σε εδάφη, βαθιά, πλούσια σε οργανική ουσία που δεν είναι πολύ βαριά, στραγγερά, με τιμή pH 6,5, αλλά και σε pH 6-7,5 δεν παρουσιάζει προβλήματα. Η σχέση των τριών θρεπτικών στοιχείων Ν, P, K είναι 1:0,4:1.6, αντίστοιχα. Το κάλιο κάνει τη μέντα πιο ανθεκτική στις μυκητολογικές ασθένειες. Οι κοπριές και τα οργανικά εμπορικά λιπάσματα ενδείκνυνται περισσότερο από τα ανόργανα. Η μέντα είναι πολύ απαιτητική σε νερό και σε πολύ θερμό καιρό η καλλιέργεια μπορεί να χρειασθεί και τρία ποτίσματα την εβδομάδα.

ΛΟΥIΖΑ
Ως αφέψημα ή ως έγχυμα
- Είναι διουρητική, χρήσιμη σε όσους μαζεύουν πέτρες στα νεφρά
- Διεγείρει το γενικό μεταβολισμό
- Κάνει πιο αποτελεσματικές τις δίαιτες αδυνατίσματος (1 φλιτζάνι δροσερό έγχυμα κάθε βράδυ πριν τον ύπνο)
- Καταπολεμά την αϋπνία που προέρχεται από νευρική κούραση
- Βοηθά τη γαλακτοφορία για τις λεχώνες που θέλουν να θηλάσουν
Η Λουίζα μας προσφέρει απλόχερα τις ευεργετικές της ιδιότητες και βοηθά στην αποτοξίνωση, αποβολή περιττών υγρών, κυτταρίτιδας και είναι αποτελεσματική στην σύσφιξη του δέρματος. Είναι πολύ δημοφιλές στην Ευρώπη, όπου έχει χρησιμοποιηθεί ως ένα χαλαρωτικό ρόφημα για αιώνες. Στην λαϊκή ιατρική χρησιμοποιείτε ευρέως για στομαχόπονους, αλλά και ως αντιπυρετικό ρόφημα. Αναδίδει έντονο άρωμα λεμονιού και έχει κάπως ξινή, αλλά νόστιμη γεύση.

ΣΑΛΕΠΙ




ΜΕΡΗ που φυτρώνει: στα βουνά
ΣΥΛΛΟΓΗ: καλοκαίρι
ΣΥΛΛΕΓΟΥΜΕ: τον καρπό του, που είναι σαν καρύδι (κόνδυλος ή βολβός) ΧΡΗΣΗ: Οι κόνδυλοι του σαλεπιού μαζεύονται τέλη καλοκαιριού, και αφού πλυθούν και αποξηραθούν τρίβουμε τον καρπό του, παίρνουμε σκόνη σαν άσπρο αλεύρι, το βράζουμε και γίνεται σαν χυλός.
ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ:
- Κάνει καλό στην πέψη των τροφών
- Βοηθά γενικά το στομάχι
- Χρησιμεύει ως μαλακτικό
- Είναι θερμαντικό ρόφημα για τα κρύα χειμωνιάτικα πρωινά
- Το κατάπλασμα του (κοπάνισμα των βολβών του με λάδι, ρακί ή οινόπνευμα) χρησιμοποιείται σε ερεθισμούς του δέρματος
Θεραπευτικές Ιδιότητες και Χρήση: Το Σαλέπι είναι ένα ρόφημα θερμαντικό, προληπτικό του κρυολογήματος και της γρίπης, φτιάχνει το κρυωμένο στομάχι. Καταπραΰνει τα νεύρα, διώχνει το άγχος και την κούραση, χαρίζοντας ευεξία και εγρήγορση ταυτόχρονα.Είναι πλούσιο σε άμυλο και πολύτιμα μεταλλικά άλατα: φώσφορο και ασβέστιο. Γι’ αυτό τονώνει όλο το σώμα, «από τα νύχια ως την κορυφή». Βοηθά εξασθενισμένους από αρρώστιες οργανισμούς να ανακάμψουν και να αναρρώσουν γρηγορότερα.